Na początku XX wieku moda na opalanie ogarnęła niemal cały świat za sprawą Coco Chanel i jej opalonych modelek. Do tego czasu opalona skóra była czymś niepożądanym. Uważano, że jest oznaką biedy. Wtedy była to kwestia estetyczna, teraz gdy dokładnie poznano negatywne oddziaływanie promieni UV na skórę dochodzi aspekt zdrowotny.

    Wyróżniamy trzy widma promieniowania ultrafioletowego: UVA, UVB i UVC. Promieniowanie UVC których długość fali wynosi 290-320 nm nie wpływają znacząco na stan naszej skóry. Jest ono bowiem zatrzymywane przez warstwę ozonową. Ten rodzaj promieniowania wytwarzany jest sztucznie w lampach bakteriobójczych. Podczas badań eksperymentalnych wykazano, że UVC wywołuje nieznaczną opaleniznę i rumień dopiero po

6 godzinach ekspozycji. Dla skóry człowieka najistotniejsze jest więc promieniowanie UVA oraz UVB. Wywołują one szereg reakcji w naszym organizmie. Efekty działania słońca na skórę są zależne głównie od czasu ekspozycji na promieniowanie UV oraz ich intensywności.

    Pozytywne efekty oddziaływania słonecznego

    Nawet bez dowodów naukowych możemy poczuć jaką rolę odgrywa słońce w codziennym funkcjonowaniu człowieka. Jesienią i zimą, gdy dzień jest krótki, następuje spadek nastroju oraz stany depresyjne. Słońce stymuluje bowiem wytwarzanie witaminy D3, która jest odpowiedzialna za funkcjonowanie układu kostnego. U dorosłych zapobiega ona osteoporozie, u dzieci – krzywicy. Dodatkowo wzmacnia układ odpornościowy. Wystarczy ok. 30 minut przebywania na słońcu do wytworzenia wystarczającej dawki, aktywnej witaminy D. Pod wpływem słońca wzrasta również poziom serotoniny – inaczej hormonu szczęścia. Wpływa także na poziom melatoniny – hormonu, który reguluje cykl dobowy człowieka. Jej poziom gwałtownie spada, gdy jest jasno i wzrasta, kiedy robi się ciemno. Jest

to sygnał dla organizmu, że należy przygotować się do snu. Słońce sprzyja również poprawie przemiany materii, pobudza wydalanie toksyn oraz łagodzi bóle mięśni i stawów. Oprócz tego, słońce wspomaga leczenie niektórych chorób skóry, takie jak: świerzbiączka  oraz łuszczyca.

    Negatywne efekty promieniowania UV

    Skóra należy do najwrażliwszych na promieniowanie UV narządów ludzkiego ciała. Obok korzystnych skutków oddziaływania promieni słonecznych na organizm występują również te bardzo szkodliwe. Po dotarciu do żywej warstwy naskórka oraz skóry, promieniowanie UV pochłaniane zostaje przez struktury komórkowe, następnie zapoczątkowywana jest seria reakcji biochemicznych. Promieniowanie ultrafioletowe uszkadza struktury komórkowe przez dwa mechanizmy – pierwszy to bezpośrednie absorbowanie fotonów promieniowania UV w struktury komórkowe (tzw. chromofory jakimi są hemoglobina czy melanina), indukujca dalsze reakcje zwane fotoindukowanymi. Jest to charakterystyczny mechanizm dla uszkodzeń DNA. Drugi mechanizm, pośredni przebiega z udziałem fotosensybilizatorów, a więc substancji, które ulegają rozpadowi pod wpływem promieniowania UV. Po absorbcji energii w postaci fotonu sensybilator przechodzi w stan wzbudzony. Stan ten jest niekorzystny energetycznie, przez co cząsteczka może rozpaść się na dwa wolne rodniki. Są to niezwykle aktywne cząsteczki tlenu, które atakują wiele składników żywych tkanek i przez co przyczyniają się do wielu zniszczeń w organizmie. Prowadzą do pogorszenia stanu skóry oraz przyspieszają jej starzenie, w sposób pośredni mogą powodować również wystąpienie wielu poważnych chorób. Reaktywne formy tlenu mogą przyczynić się m.in. do uaktywnienia metaloproteinaz czyli enzymów powodujących niszczenie włókien kolagenowych skóry oraz utratę jej elastyczności. Dochodzi również do ataku materiału genetycznego zawartego w DNA. W przypadku bardzo poważnych uszkodzeń DNA następuje śmierć komórki. Natomiast drobne uszkodzenia nazywane mutacjami, kumulują się z biegiem lat. Taka komórka może przekształcić się w komórkę nowotworową. Jest to najgroźniejszy z efektów oddziaływania Promieni UV na skórę.

Pod względem kosmetologicznym najbardziej zauważalnym negatywnym skutkiem oddziaływania promieni UV na skórę jest jej fotostarzenie. Wyróżniamy dwa typy starzenia się skóry egzogenny oraz endogenny.  Rodzaj starzenia wywołany czynnikami zewnętrznymi, jakimi są promieniowanie UV nazywamy starzeniem egzogennym. Morfologiczne zmiany skórne, charakterystyczne dla tego procesu to zmarszczki, teleangiektazje, zaburzenia pigmentacyjne oraz utrata elastyczności. Mogą wystąpić liczne plamy soczewicowate, piegi, plamowate przebarwienia oraz odbarwienia. Gdy skóra wystawiona jest na działanie słońca zachodzi proces melanogenezy, jest to jej naturalna obrona przed dalszym niszczeniem spowodowanym promieniowaniem UV. Niekorzystne skutki ekspozycji na światło słoneczne można zauważyć porównując eksponowaną skórę rąk, szyi czy twarzy z nieeksponowaną częścią pośladków, ramion oraz wewnętrznej części ud. Skóra narażona na częste działanie promieni UV wyróżnia się dyskretnymi zmianami włókien kolagenowych oraz elastyny, występuje również atrofia naskórka. Włókna kolagenowe oraz elastynowe stają się pofragmentowane, bardziej rozpuszczalne oraz pogrubiałe.

    Wielu ludzi podczas wakacji zapomina jak szkodliwe dla naszej skóry może być słońce. Lato jest czasem wypoczynku i relaksu. Jednak gdy po powrocie z wakacji dokładniej zaczniemy przyglądać się swojej skórze możemy zaobserwować, że stała się ona sucha, mniej elastyczna, szorstka. Pamiętajmy więc jak ważną rolę odgrywa ochrona skóry przed promieniowaniem UV.

mgr kosmetologii Karolina Kępa